Tháp Nhạn, một công trình kiến trúc cổ Champa, nằm trên núi Nhạn ở trung tâm thành phố Tuy Hòa, Phú Yên. Tháp Nhạn là biểu tượng văn hóa của tỉnh Phú Yên và đã được công nhận là Di tích kiến trúc – nghệ thuật cấp quốc gia. Với kiến trúc độc đáo và lễ hội tín ngưỡng thú vị, tháp Nhạn thu hút đông đảo du khách và là điểm đến không thể bỏ qua khi đến Phú Yên.
Tháp Nhạn – Một tháp cổ Champa lịch sử tại Tuy Hòa, Phú Yên
Tháp Nhạn, một công trình kiến trúc cổ của người Champa, nằm tại trung tâm thành phố Tuy Hòa, Phú Yên. Nằm bên bờ sông Chùa, một nhánh của sông Đà Rằng, tháp Nhạn đã trở thành một biểu tượng văn hóa và lịch sử quan trọng của tỉnh Phú Yên.
Vị trí và tên gọi
Tháp Nhạn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau. Người Kinh gọi nó là Tháp Chàm, trong khi người Chăm gọi nó là Đền Kalan. Theo Đại Nam Nhất thống chí của Quốc sử quán triều Nguyễn, “phía đông phủ lị Tuy An có núi Bảo Tháp, vì trên có tháp cổ nên gọi tên ấy”. Sau này, có thể vì núi có hình dáng giống cánh nhạn hoặc vì khu vực này có nhiều chim nhạn, nên tháp được đổi tên thành tháp Nhạn và núi Nhạn.
Kiến trúc và ý nghĩa biểu tượng
Tháp Nhạn là một công trình kiến trúc lớn được xây dựng vào thế kỷ XI bởi người Chăm. Kiến trúc của tháp Nhạn được chia thành ba phần, mỗi phần đại diện cho trần tục, tâm linh và thần linh theo quan niệm của người Chăm. Trên đỉnh tháp, có một trụ đá hình chóp nhọn, biểu tượng của linga. Linga là biểu tượng của thần Shiva, một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo, và tượng trưng cho sinh thực khí nam.
Tháp Nhạn không chỉ là một công trình kiến trúc nghệ thuật có giá trị lịch sử, mà còn là nơi thờ phụng thần Poh Nagar (Thiên Y A Na) của người Chăm. Trong không gian bên trong tháp, có một không gian nhỏ dẫn tới nơi thờ Bà Thiên Y A Na. Tượng thờ Bà Thiên Y A Na được đặt trên một bệ thờ bằng đá sa thạch hiếm có, là một trong những bệ thờ hiếm hoi còn tồn tại trong di sản điêu khắc Chămpa.
Tháp Nhạn cũng là nơi diễn ra các lễ hội truyền thống quan trọng. Mỗi năm vào cuối tháng Ba âm lịch, lễ Vía Bà Thiên Y A Na được tổ chức tại đây, thu hút đông đảo người dân tham gia, đặc biệt là đồng bào người Chăm. Ngoài ra, vào ngày rằm tháng Giêng âm lịch hàng năm, tháp Nhạn cũng là nơi diễn ra Hội thơ Nguyên tiêu, thu hút sự tham gia của nhiều văn nghệ sĩ đến ngâm vịnh và chia sẻ thơ ca.
Tháp Nhạn không chỉ là một di sản vă
Ý nghĩa và Di sản Văn hóa
Tháp Nhạn không chỉ là một công trình kiến trúc đặc biệt, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về di sản văn hóa của vùng đất Phú Yên. Nó là một biểu tượng của sự giao thoa văn hóa và tinh thần hoà hiếu giữa hai dân tộc Việt – Chăm, đồng thời là một minh chứng cho quá trình phát triển lâu dài của khu vực đồng bằng Tuy Hoà.
Được công nhận là Di tích kiến trúc – nghệ thuật cấp quốc gia
Vào năm 1988, tháp Nhạn đã được công nhận là Di tích kiến trúc – nghệ thuật cấp quốc gia. Điều này chứng tỏ giá trị lịch sử và nghệ thuật của công trình này, đồng thời tôn vinh sự đóng góp của người Chăm trong việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa của đất nước.
Sự thờ phụng Bà Thiên Y A Na
Tháp Nhạn là một trong số rất ít tháp Chăm còn hoạt động tín ngưỡng thờ thần Poh Nagar (Thiên Y A Na). Bên trong tháp, có một không gian nhỏ dẫn tới nơi thờ Bà Thiên Y A Na, với tượng thờ được đặt trên một bệ thờ bằng đá sa thạch hiếm có. Đây là một trong những bệ thờ hiếm hoi còn tồn tại trong di sản điêu khắc Chămpa. Mỗi năm, lễ Vía Bà Thiên Y A Na được tổ chức tại tháp Nhạn, thu hút đông đảo người dân tham gia, đặc biệt là đồng bào người Chăm, để tưởng nhớ và tôn vinh vị thần này.
Tháp Nhạn không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mắt, mà còn là một biểu tượng văn hóa và tín ngưỡng quan trọng của tỉnh Phú Yên. Nó là một điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá và hiểu thêm về lịch sử và văn hóa của người Chăm và vùng đất này.
Các Lễ hội và Sự kiện hàng năm
Tháp Nhạn không chỉ là một công trình kiến trúc đặc biệt, mà còn là nơi diễn ra nhiều lễ hội và sự kiện quan trọng trong năm. Những lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh và tưởng nhớ các vị thần, mà còn là dịp để cộng đồng tận hưởng và truyền thống văn hóa của người Chăm.
Lễ Vía Bà Thiên Y A Na
Mỗi năm, vào cuối tháng Ba âm lịch, lễ Vía Bà Thiên Y A Na được tổ chức tại Tháp Nhạn. Đây là một lễ hội truyền thống quan trọng, thu hút đông đảo người dân tham gia, đặc biệt là đồng bào người Chăm. Lễ hội này nhằm tưởng nhớ và tôn vinh Bà Thiên Y A Na, vị thần Poh Nagar, và là dịp để cầu nguyện cho sự bình an và may mắn cho cộng đồng.
Hội thơ Nguyên tiêu (Lễ hội Đèn Trung Thu)
Vào ngày rằm tháng Giêng âm lịch hàng năm, Tháp Nhạn cũng là nơi diễn ra Hội thơ Nguyên tiêu, hay còn gọi là Lễ hội Đèn Trung Thu. Đây là một sự kiện văn hóa truyền thống, thu hút sự tham gia của nhiều văn nghệ sĩ và người yêu thơ ca. Trong không gian lãng mạn của tháp, những bài thơ được ngâm vịnh và chia sẻ, tạo nên một không khí ấm áp và tình cảm.
Các lễ hội và sự kiện hàng năm tại Tháp Nhạn không chỉ là dịp để tưởng nhớ và tôn vinh các vị thần, mà còn là cơ hội để cộng đồng kết nối, gắn kết và truyền thống văn hóa của người Chăm. Du khách cũng có thể tham gia và trải nghiệm những nét đẹp văn hóa truyền thống này, tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ trong hành trình khám phá vùng đất Phú Yên.
Sự tương tác giữa Văn hóa Việt và Văn hóa Chăm
Tháp Nhạn không chỉ là một biểu tượng văn hóa của người Chăm, mà còn thể hiện sự tương tác và giao thoa giữa văn hóa Việt và văn hóa Chăm. Nó là một minh chứng cho mối quan hệ lâu đời và sự phát triển không ngừng của vùng đất Phú Yên.
Đại diện cho sự phát triển lâu dài ở Phú Yên
Tháp Nhạn là một biểu tượng của sự phát triển lâu dài của vùng đất Phú Yên. Nó đại diện cho quá trình khai phá và xây dựng của người Việt, cũng như sự giao thoa văn hóa và tinh thần hoà hiếu giữa hai dân tộc Việt – Chăm. Tháp Nhạn là một chứng tích về sự tiến bộ và sự phát triển của khu vực đồng bằng Tuy Hoà.
Sự hòa hợp sống chung của các dân tộc khác nhau
Phú Yên là một tỉnh có hơn 30 dân tộc, trong đó có hơn 23.000 người Chăm. Tháp Nhạn là một biểu tượng cho sự hòa hợp và sống chung hài hòa của các dân tộc khác nhau. Người Việt và người Chăm đã cùng chung sống và gắn bó với nhau trong suốt hàng thế kỷ. Tháp Nhạn là một minh chứng cho sự đa dạng văn hóa và sự tôn trọng đối với các dân tộc khác nhau trong khu vực này.
Tháp Nhạn không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mắt, mà còn là một biểu tượng của sự tương tác và giao thoa giữa văn hóa Việt và văn hóa Chăm. Nó là một điểm đến quan trọng để hiểu và trải nghiệm sự đa dạng và sự hòa hợp của các dân tộc trong vùng đất Phú Yên.
Kết luận: Tháp Nhạn là một công trình kiến trúc cổ Champa có giá trị lịch sử và nghệ thuật, trở thành biểu tượng văn hóa của tỉnh Phú Yên. Tháp được xây dựng vào thế kỷ XI và có ba phần đại diện cho trần tục, tâm linh và thần linh. Tháp Nhạn là một trong số rất ít tháp Chăm còn hoạt động tín ngưỡng thờ thần Poh Nagar. Ngoài ra, tháp cũng là nơi diễn ra các lễ hội truyền thống thu hút đông đảo người dân tham gia. Tháp Nhạn là chứng tích về sự giao thoa văn hóa và tinh thần hoà hiếu giữa hai dân tộc Việt – Chăm. Tháp Nhạn là một điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá lịch sử và văn hóa của Phú Yên.
